PM Xanana hatán deputadu sira-nia preokupasaun kona-ba ró Haksolok

DILI, 08 novembru 2025 (TATOLI)—Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, hatán deputadu sira-nia preokupasaun kona-ba ró Haksolok.

“Horisehik no ohin, Deputadu ida husu ha’u atu responde ezije loos, kona-ba ró Haksolo. Ha’u atu dehan de’it, ita-boot lalika preokupa kona-ba ró, tanba ita-boot rasik mós dehan katak iha 2014 ha’u mak asina. Ha’u mak asina, ne’ebé preokupa halo saida. Se ha’u mak asina, buat ruma karik, ha’u mak sei responsabiliza. Ne’eduni, lalika preokupa ba ne’eba. Ha’u-nia resposta mak ida-ne’e de’it,” PM Xanana hato’o iha debate proposta Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2025 iha faze jeneralidade ba loron datoluk hodi hatan ba deputadu sira-nia preokupasaun kona-ba ró Haksolok, iha sala plenária PN, sesta ne’e.

Deputada FRETILIN, Maria Ana Bela Sávio, husu Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, atu halo esplikasaun kona-ba ró Haksolok, tanba ne’e asina iha tempu Xanana nian no husu atu tau orsamentu iha OJE 2025.

Deputada CNRT, Cedelizia Faria dos Santos, dehan kona-ba ró Haksolok nian, tanba ohin Deputadu balun hateten PM mak tenke responde, maibé iha konstituisaun fó papél ba PN atu halo fiskalizasaun akompaña despeza ne’ebé mak Governu halo.

Nune’e, nia fó sai dadus orsamentu ne’ebé PN aprova ba ró Haksolok iha inísiu ne’e ho millaun $17,1 ne’ebé mak kompañia Atlantic konstrui iha tinan 2014 maibé iha OJE 2021 Governu aumenta osan no halo aprovasaun millaun $14 hodi finaliza ró Haksolok ne’e.

“Maibé, tekir-tekir orsamentu ida-ne’e, aloka fila-fali ba sosa asaun estaleiru iha Portugál. Agora ita tau tiha osan kompra ba ró, maibé ita ba halo investimentu millaun $14. Ida-ne’e mak dadus, no iha proposta OJE 2023 husu tan aumenta millaun $3,5. Nune’e, totál orsamentu gasta ba ró Haksolok inklui buat hotu ne’ebé ami hateten, ita kuaze atinje millaun $34,7,” nia dehan.

Nia preokupa, orsamentu ne’e loloos bele hola ró rua ka tolu maibé agora kondisaun ró Haksolok mós to’o agora mós la hatene kondisaun di’ak ka lae.

“Ami husu ba Governu Konstitusionál da-sia, ida pedidu Deputadu sira-nian husu atu tau osan ne’e favór ida haree didi’ak lai,” nia hateten.

Nia dehan, leitura mós iha relatóriu auditória kámara konta nian ba RAEOA iha 2016-2018 hatudu katak, konstrusaun ró Haksolok ho empreza Atlantic iha Figeira, Portugál ne’e kontra inisiál millaun $17,3 sa’e ba 24,5 ne’e seidauk inklui 2021-2023, posibilidade ne’e hakarak aumenta tan.

Jornalista : Nelson de Sousa Editór : Cancio Ximenes