Vatikano fo’o ona “kastigus” ba Dom Ximenes Belo

Timor Hau Nian Doben

Reprezentante Vatikano nian iha Dili, Marco Sprizzi fo'o sae deklarasaun ba RTTL katak sarani Timor Oan tenke simu no respeita “kastigus” ke Santa Sé aplika ona ba Dom Ximenes Belo. 

Nia dehan tan sarani timoroan tenke simu “kastigus" Santa Sé fo’o ona ba  Bispo Belo tanba nia komete “krimes graves”.

Marco Sprizzi dehan tan katak “kastigus” ke Vatikanu fo’o para Ximenes Belo hanesan sentensa ida, laos tan akuzasaun maibe sentensa final ida.

“Ida ne’e laos ona akuzasaun ida, ida ne’e desizaun ida. Ami laos ona iha nível akuzasaun maibe iha nível desizaun no bispo (Belo) mos simu ona “kastigus” sira ne’e”, nia dehan.

Sprizzi haktuir tan katak prosesu ida ne’e hotu ona. Laiha tan prosesu Estadu nian tanba krimes ke Amu Belo komete sira prescreve hotu ona, tanba liu ona tinan 20 no iha Vatikano sira julga no deside ona kona ba krimes Bispo Belo komete.

“Ami la ba halo prosesu nem ida tan. Estado la ba halo tan prosesu  tanba krimes sira ne’e prescreve ona, tanba komete kleur ona, tinan 20 liu ba, nomos tanba iha parte Santa Sé hotu-hotu julga no deside ona. Desizaun sira ne’e bispo aseita tiha ona no ita tenke respeita, respeita bispo nomos respeita desizaun hosi Vatikano”, representante Vaticano dehan.

Vatikanu fo’o “kastigus” ba Ximenes Belo tanba akuzasaun katak bispo halo violasaun seksual ba labarik menoridade iha Timor iha dekada 1980 no 1990.

"Kastigus” Vatikano aplika ba Amu Belo laos tanba notisia hosi revista holandesa, kastigus sira ne’e sira aplika ona ba Ximenes Belo iha tinan 2020 no reforsa tan  iha 2021 “tanba kazu ne’e seriu tebes no krimes ke amu komente sira krimes graves”.

“Kastigus” ke Vatikanu aplika ona ba Amu Belo no nia aseita ona maka: Amu Belo labele iha kontakto voluntariu ho labarik menoridade sira, no labele mos iha kontakto ka fila ba Timor-Leste. Reprezentante Santa Sé explika katak “ kastigus” sira ne’e “todan tebes maibe kazu ida ne’e seriu tebes no krimes graves”, nia salienta.

Marco Sprizzi husu ba sarani Timor Oan ke fiel tebes ba Amu Papa, hodi tuir orientasaun Vatikanu nian tanba nia (Belo) simu tiha ona.

“Labele akontese katak amu Belo simu no ninia belun sira, fieis, la simu. Ita hotu tenki aseita tanba ita hotu membrus igreja nian, ita hotu fiel ba Santo Padre”, nia explica tan.

Sprizzi mos defende cobertura hosi media/imprensa kona ba kazu ida ne’e no nia dehan katak media publika deit saída maka Vaticano fo’o sai ona no nia husu ba sarani para ona ataka media. 

“Ladiak halo protesto kontra ema ne’ebe fo’o sae notisia ke Vatikanu publika. Ita tenke simu ho espiritu konfiansa n no dame”, nia dehan.  

Bispu Belo hetan akuzasaun no alegasaun  katak nia halo abuzu seksual ba labarik kikoan sira iha dekada 1980 e 1990 iha Timor-Leste.

Nota: Bele rona deklarasaun iha ne’e.