Lere Apoiu Taur, Konsidera Pensaun Vitalisia Injustisa ba Vetaranu

.

Timor Post - 26 de agosto de 2016

DILI—Xefe  Estadu Maior Jenerál FALINTIL-Forsa Defeza Timor–Leste (F-FDTL), Maijór Jenerál Lere Anan Timor fó nia apoiu tomak ba Prezidente Repúblika Taur Matan Ruak hodi halakon tiha lei Pensaun Vitalísia (PV) tanba lei ne’e kria injustisa.

“Ha’u nu’udar veteranu ha’u apoia Prezidente di’ak liu hasai tiha, nia dehan veta ha’u apoia tomak nu’udar ema veteranu ha’u la’ós  ema polítiku,” dehan Lere ba Jornalista sira iha Kuartel Jenerál F-FDTL, Fatuhada, Kinta, (25/8).

Lere hatete, lei Pensaun Vitalísia ne’e primeiru asembleia konstituante maka halo, maibé ba nia nu’udar veteranu konsidera lei ne’e insjustiça bo’ot ema veteranu sira, tanba veteranus barak fó sira nia vida tomak la hetan pensaun vitalísia maibé ema ida foin sae ba deputadu ka membru governu tinan lima de’it hetan fali pensaun, ne’e lajustu.

“Parlamentu sira ko’alia depende maka’as tanba sira lakohi sira nia bikan no tasu tara maka sira ko’alia maibé ita ko’alia haree mós ba ita nia morál, ha’u veteranu sira foin lalais na’in 27 ba reforma, estadu garante sira nia moris ka lae,”dehan Lere.

Nia hatutan, ema sira uluk balun lakohi ukun an mós sae tiha ba membru governu no deputadu tinan lima la servisu buat ida iha uma de’it kada fulan simu osan ne’e injustisa ba ema veteranu sira durante tinan 24 iha ailaran la simu pensaun vitalísia.

Nia hatutan, eis titulares no deputadu sira simu pensaun vitaliaisia pasaporte diplomatiku, telefone pulsa gratuita no seluktan, mais kuitadu veteranu sira la hetan fali.

Nia dehan, forsa iha mundu ne’e F-FDTL maka pasiensia liu, sé hanesan nasaun seluk maka hanesan ne’e golpe bele mosu ona, tanba polítiku sira kria injustisa ba veteranu ho lei pensaun vitalísia ne’e.
.

Antes ne’e, Prezidente Repúblika (PR), Taur Matan Ruak, afirma, nia preparadu tiha ona hein lei pensaun vitalísia ne’ebé Parlamentu Nasional sei haruka ba nia. Nia promete ona veta lei ne’e to’o haruka ba tribunal no nia sei husik nia kargu iha dalan klaran.

“Ha’u sei veta, mas komu sira kompak ne’ebé haruka kedua ne’e, ha’u sei la promulga ne’e sira lori ha’u ba tribunál, mas ha’u hanoin besik ona ne’e sai sedu mós di’ak, bele, Prezidente sai sedu mós la ta’uk ona, ne’e tanba besik ona,” hatete Taur Matan Ruak ba komunidade sira iha suku Leber, postu administrativu Bobonaro, munisípiu Bobonaro, Kinta, (18/08) bainhira xefe estadu hala’o diálogu ho komunidade iha suku refere.

Xefe estadu sente katak, pensaun vitalísia ne’e moe boot ida tanba lei ne’e kria paratizmu. Xefe estadu esplika boot sira mak kria ona pensaun ba nia-án rasik, ezemplu saida mak nia hatudu ba ki’ik sira, ki’ik sira tenke  servisu maka’as mak han depois boot sira, eis deputadu iha uma hein simu osan de’it, iha direitu telefone, iha direitu ba kareta, iha direitu ba liur, tanba ne’e xefe estadu hakarak hapus ema hotu, tantu ki’ik ka boot tenke servisu mak han.

Tanba ne’e xefe estadu promete ona katak sei haruka fila fali lei mensal pensaun vitalísia nian ba Parlamentu Nasionál (PN) ho mensajen ida hodi husu PN para ko’a hotu.

Eis gerileiru  ne’e hatete veteranus sira funu tinan 24 iha ailaran to’o ukun-án, deputadu sira hala’o servisu tinan 5 de’it, liu tiha, tuur han de’it, la halo servisu tan ona, tanba ne’e xefe estadu dehan ne’e labele.

“Hotu-hotu servisu mak han, parazita ne’e labele, tenke fó ezemplu di’ak. Ha’u funu iha ailaran tinan 24 mai deputadu ida tinan 3, tinan 4 ne’e manán liu fali ha’u, ha’u la aseita ida ne’e. Ha’u prezidente tinan 5 de’it manán liu fali veteranus 24 anos,” PR Taur afirma.

Xefe estadu hatete, lei ne’e veta no husu para ko’a hotu, eis titulares sira mós lalika hela iha uma estadu, lalika uza kareta estadu nian hola rasik mak uza, atu nune’e bele fó ezemplu ne’ebé di’ak ba povu, sela’e iha povu nia oin ko’alia ida maibé iha kotuk ko’alia fali buat seluk.

Mo’e boot bainhira ema han etu bikan ida depois basa tutuir, ne’e labele. Mo’e boot liu tan tanba ita kria lei ne’e para hatudu katak luta na’in, funu hotu toba de’it ona, han de’it maibé lahatene katak iha ema mak funu liu maibé agora sei padese.

“Ita kuandu han etu bikan ida mak basa tuir ita nia hasan ne’e ita moe ne’e. Prezidente sente katak ne’e mo’e boot, ita kria depois ita hatudu katak ita luta na’in, funu hotu, ita toba de’it, han de’it, iha ema ke funu liu ita, terus liu ita, nia kontinua padese, labele, ne’e la justus,”dehan PR Taur.

Tuir lei, bainhira Prezidente veta lei ruma, bainhira haruka fila fali ba PN, depois la muda pontu ka asentu ida haruka fila fali ba xefe estadu, xefe estadu iha obrigasaun para promulga maibé dadauk ne’e xefe estadu latauk atu veta tan ba dala-2 tanba xefe estadu la ta’uk ona atu sai hosi kargu hanesan Prezidente Repúblika.

Durante diálogu xefe estadu nian ba suku sira iha munisípiu Ainaro, Covalima no Bobonaro nian, komunidade sira levanta maka’as kona-ba lei mensal pensaun vitaliísia ne’ebé mak to’o oras ne’e PN seidauk halo alterasaun.

Lei pensaun vitalísia dadauk ne’e PN hahú debate ona iha komisaun, oinsa halo alterasaun ba lei refere. (way)

.