Alkatiri iha alerjia ba kritikas no akuza jurista ida halo vingansa

.

Jose Fretilino

Sekretariu-jeral FRETILIN no Prezidente ZEESM Mari Alkatiri  halo kritika makaas no akuza jurista ida  halo vingansa hasoru nia  iha ninia Facebook  maibe la temi naran jurista nian. 

Tuir ha’u nia hanoin Mari Alkatiri ninia kritikas mak hasoru jurista Manuel Tilman tanba iha jornal balun jurista ida ne’ e dehan katak montante aprova ba OJE ba ZEESM ne’e inkonstitusional “tanba Oecusse nee Prezidente ZEESM Mari Alkatiri dehan Zona Otonomia, laos kompania maka otonomia. Tamba ZEESM nee prozetu ekonomiku, laos puder lokal no sentra, tamba nee nia tenki iha Munisipiu Oecusse nia okos, laos nia sai fali rejiaun.”

.

Mari Alkatiri hakerek iha ninia Facebook katak, “JURISTA IDA NE'E HAU KONYESE NIA SA!!! IHA 2012, BAINHIRA SEI DEBATE HELA OGE 2013 NO GOVERNO ALOKA USD MILIAUN IDA BA HAHU PROSESU HARII ZEESM TL, NIA APREZENTA MOS NIA PROPOSTA IDA ATU HARII ZONA EKONOMIKA ESPESIAL IDA IHA FRONTEIRA TIMOR-LESTE NIAN. IHA TEMPO NEBAA NIA HUSU FINANSIAMENTO HUSI OGE TOTAL USD 900 MILIAUN BA TEMPO BADAK. NIA KOALIA DUNI HO HAU ATU FO APOYO BA NIA PEDIDO IDA NE'E DURANTE DEBATE OGE TANBA LA HETAN APOYO NE'E NIA SAI KEDAS KONTRA BA ZEESM.”

Prezidente ZEESM mos dehan iha rede sosial ida ne’eba katak jurista ida ne’e la hatene lei no sei presiza ba estuda tan.

.

“Maka USD 217 MILHÕES BA RAEOA/ ZEESM INKONSTITUSIONAL ENTAUN HAU HUSU:

1. OSAN MAXIMU HIRA MAKA BELE TAU BA RAEOA/ZEESM ATU LABELE KONSIDERA SAI INKONSTITUSIONAL? 

2. TANBA SA IHA MAXIMU IDA NE'E?

3. ARTIGO IDA NEBE'E IHA KONSTITUISAUN MAKA DEFINI MAXIMU IDA NE'E?

JURISTA.IDA NEBE'E .MAKA KOALIA HANESA NE'E DIAK LIU BA ENTREGA FALI NIA DIPLOMA BA UNIVERSIDADE NO HAHU ESTUDA FALI HUSI SEMESTER PRIMEIRO.”, hakerek Mari Alkatiri iha nia Facebook.

Ha’u admira teb-tebes katak lider nasaun nomos ema FRETILIN bele koalia aat liu labarik eskola ida no la aseita ema halo kritika ba projeitu ke nia kaer, tanba uainhira imi sai figura publiku ida, imi iha dever hodi simu kritika hosi se se de’it, aat liu tan uainhira  imi kaer povu nia osan no lakohi simu ami nia kritika. Karik imi hanoin katak osan publiku imi nia ka? 

Ema barak preokupa osan Governu ke fakar ba projeitu ZEESM, ema barak nomos ema boot, ida mak ita nia líder masimu, Taur Matan Ruak. Ita nia Prezidente tan nune’e mak  veta no jornal balun dehan katak foin haruka ba Tribunal Rekursu hodi hare’e karik iten balun inkonstitusional ka lae? Ema hotu hakarak vinga Alkatiri? Ka preokupa ho osan povu nian ke Rui Araujo nia governu fakar tuir de’it sira nia hakarak no sama povu nia direitu iha distritu seluk? Iha ona estudu independenti ida kona ba viabilidade projetu boot ida ne’e ka lae? Ka malae portugues sira mak fo'o sira nia opiniaun arbiru de'it? 

Mari Alkatiri laos Nai Maromak, ita Timor Oan deve saida lolos ba nia? Ita labele haree lider sira hanesan Maromak tenki deskonfia duni sira uainhira sira kaer osan ho montante boot ida no osan ida ne’e osan povu nian. Imi sei lembra ka lae se mak inventa Pensaun Vitalisia? Líder FRETILIN loos ka lae? Pensaun Vitalisia habokur lolos se? Habokur de’it grupu kikoan ida no to’o agora fakar de’it osan ba hariku ema balun. Imi keta haluha katak Pensaun Vitalisia, lei imoral no korupta ida ne’e Alkatiri nia tempu mak halo. Husu mos ba senor Alkatiri saida lolos mak akontese iha negosiu boot ida ba sosa roo ba Oekussi, negosiu ke Alkatiri halo ho malae ida naran Luis Pite?

Ha’u hakarak aviza ba Timor Oan hotu hodi matan mos ho malae portugues sira, tanba tuir malae ida, nia dehan katak “iha mafia foun iha Timor no portugues sira mak domina iha laran”, liafuan ida ne’e malae portugues ida rasik mak konta mai ha’u, malae ne’e mos dehan ba ita kuidadu tanba foin malae barak sai husi Angola no sira bele buka fatin seluk hodi halo sira nia “jogadas foer". Malae hira mak envolve iha projeitu ZEESM? Loke matan…

Tanba iha deskonfiansa barak ba projeiru ZEESM diak liu duni haruka ba Tribunal Rekursu hodi haree karik sira komete ilegalidade ruma ka lae? Mari halo ona negosiu aat ida uainhira hakarak sosa roo ba Oekusi, hola tan aviaun ida. Ita tenki kuidadu tanba sira fakar saugati, Timor Oan nia osan, no aban bainrua karik Oekussi sai frakasu boot ida (bele!) se mak ba responsaviliza ba millaun ka billaun governu injeta ba ZEESM ohin loron? 

Mai ita hotu proteje Povu Maubere hosi kolonialismu foun, explorasaun foun! Mai ita dehan lae ba ema sira ne’ebe hanoin katak sira boot liu ema hotu no iha alerjia ba kritika. Mai ita nafatin kritika sira hodi hanorin sira katak patrimoniu povu Maubere la’os sira nian maibe ita hotu nian.
.

Mari Alkatiri karik nafatin ho alerjia ba kritika antaun rezigna aan no ba deskansa tanba to’o ona lideransa 1975 nian, tempu ona sira ba deskansa tanba sira nia tempu liu ona. Saida mak Mari hakerek iha nia Facebook uainhira ema ida halo kritika ba nia  halo nia aan rasik moe no hamoe ita nia nasaun tebes. FRETILIN lakon ona sentidu demokrasia, sira foin instaura fali ditadura iha partidu historiku  nia laran.

Lider sira hakarak ka lakohi tenke simu kritika duni, se lakohi simu antaun lalika kaer kargu publiku ida, loke kiosk ida iha dalan ninin no publiku sei la sateia sira. 

Karik Alkatiri bele loke kiosk ida iha Oekusi?

.