Grupu oan ida mak goza povu nia terus

.

Jornal Nacional Diário - 02 de dezembro de 2015

Prezidenti Repúblika (PR), Taur Matan Ruak, hateten katak, agora dadauk ne’e, povu sei moris iha terus no mukit nia laran, tanba grupu oan balun de’it mak goza povu nia terus iha tempu rezisténsia to’o agora.

Xefi Estadu ne’e hatutan katak, Oe-cusse nia oan feto no mane mós, mate ba ukun-an rai doben Timor Leste (TL), tanba ne’e, PR Taur agradese tebes povu nia partisipasaun ba luta independénsia.

“Imi la terus kuandu ha’u sai prezidenti, no imi la terus kuandu grupu oan ida dei’it, mak hetan moris di’ak,” dehan PR Taur Matan Ruak bainhira diálogu ho komunidade Suku Taiboco, Postu Rejiaun Pante Makassar, Rejiaun Espesial Oe-cusse Ambeno, Segunda (30/11).

Xefi Estadu ne’e, agradese povu Suku Taiboco, tanba maske la’o do’ok, maibé sira pasiensia la’o hodi hasoru malu ho nia.

“Ha’u nia mehi no imi nia mehi hanesan, hakarak moris di’ak ba Timor oan hotu, la haree ba nia relijiaun, la haree ba nia lisan, la haree nia partidu, la haree ba nia lian, ita Timor-oan husi Jaco to’o Oe-cusse, ita ema ida de’it,” dehan Taur Matan Ruak.

Xefi Estadu ne’e haktuir, husi Oe-cusse TL moris, ho Oeusse TL buras.

“Ami husi munisípiu 12 seluk, ami kesi kabun, tanba projetu bo’ot Oe-cusse, i ami mós hakarak osan barak mai Oe-cusse no osan oituan ba mai Munisípiu seluk, tanba husi imi Oe-cusse mak ami husi Munisípiu seluk moris,” dehan Taur Matan Ruak.

Alénde ne’e, Xefi Suku Taiboco, Mateus Naz, informa katak, total umakain iha Suku refere 1396 ho total populasaun 5745, kompostu husi mane 2803, feto 2942.

Nia esklarese, Suku Taiboco iha eskola, Ensinu Báziku Filial (EBF) Oelkaem, Ulas, Makelab no filial Bimanu no Fobonu. Total idozus iha Suku refere 921, total bolsa da mãe 243, mane 121 no feto 122. Total funsionáriu, PNTL 11 F-FDTL 3 Bombeiros 1, total 15, Universidade 36, funsionáriu públiku 49 profesores 32.

“Ami nia susesu mak, ami iha Amo ida ho Madre hat. Problemas iha ami nia Suku mak komunidade terus ba bee mos, komesa husi Indonesia nia tempu to’o agora,” Mateus informa.

Nia hatutan, povu iha Suku refere hakilar kona-ba bee moos desde tempu Indonesia nian kedas, no hatama bei-beik ona proposta ba Governu, maibé Governu taka matan nafatin.

Nia haktuir, rin eletrisidade nian harii tiha ona, maibé iha aldeia ida mak eletrisidade seidauk tama.

Nia esklarese, kona-ba saúde, Suku Taiboco iha postu saúde rua, iha aldeia Makelab no Ulas, maibé infermeiru no infermeira laiha.

“Ha’u la’os kesar, maibé kona-ba saude ne’e, labele hili oin, tenki hili ema balun husi ami nia suku mak servisu,” dehan Mateus.

Nia esklarese, problema kona-ba edukasaun nian mós, Suku refere infrenta problema falta profesores.

“Ferik katuas sira mós dalaruma lamenta ho sira nia osan katak, ami se mate ho ami nia osan US$ 30 dolar ne’e ka, ita tenke hato’o ba Governu hodi hasa’e ami nia osan ne’e oituan,”relata Mateus.cos

.