Dialogu Labele Taka Dalan Ba Justisa

.

Jornal Nacional Diario - 28 de agosto de 2015

Prezidente Partidu Historiku FRETILIN, Francisco Guterres ‘Lu-Olo’ hatete katak, dialogu mak dalan diak atu rezolve kazu Paulino Gama ‘Mauk Moruk’, maibé dialogu ne’e la’os atu taka fali dalan ba justisa, tanba kriminozu tenke responsabiliza nia aktus ne’e iha tribunal.

“Forma seluk ne’ebé mak hau hanoin mak ida ne’e, talves atraves dialogu, talves bele hetan solusaun. Maibé problema ida seluk mós, ita haree ida ne’e problema kona-ba justisa ninian, Mauk Moruk tenke infrenta duni justisa, tanba ne’e la’os dehan katak, atu husik deit hanesan ne’e,”dehan Lu-Olo ne’ebé hasai kursu direitu ne’e ba jornalista sira iha MNEK Dili, Sesta (24/7).

Lu-Olo hatutan, saida mak Mauk Moruk halo, nia tenke ba prova iha tribunal katak, nia sala ou la’e. nia esplika, dialogu ne’e dalan ida ne’ebé atu hetan solusaun ba problema ida ne’e, maibé justisa tenke la’o nafatin.

Lu-Olo dehan, politika ne’e tenke la’o tuir dalan politika nian duni, maibé kona-ba krime ne’e, tenke la’o tuir dalan justisa ninian.

Lu-Olo esklarese, Mauk Moruk hanesan sidadaun Timor Leste, tenke kopera ho justisa, atu bele hetan solusaun ba problema. Lu-Olo dehan, kuandu Mauk Moruk kontinua fuik hela iha ailaran ne’eba ne’e, sei la rezolve problema.

“Ha’u hanoin operasaun ida ne’e lolos labele atinji populasaun sivil sira, tanba medidas ne’ebé hanesan Estadu hola, la’o atu halo Estadu disítiu ka Estadu emerjensia ida iha Laga ne’eba,”tenik Lu-Olo.

Populasaun labele afetadu husi operasaun ne’e, ba sira nia moris lor-loron nian, tanba sira tenke bok an hosi sustenta sira nia moris.

“Operasaun iha terenu ne’e sira mak halo, maibé hau haree katak, se populasaun ida ne’e atinjidu, ha’u hanoin lalos ona, tanba la la’o tuir nia dalan. Kona-ba fali ba Sr. Mauk Moruk ninian ne’e, ha’u hanoin problema ida ke kleru demais, i empeñamentu forsa sira iha terenu mós barak, i lakon mós osan barak,”lamenta Lu-Olo.

Tanba ne’e, Lu-Olo sujere ba Estadu atu haree fali forma ida ne’ebé diak, atu bele rezolve problema ida ne’e.

“Hau haree husi Governu nian kona-ba tipu operasaun ne’e, operasaun forsa bar-barak iha ne’eba, maibé lor-loron mak dehan deit, sira lokaliza ona ninia (Mauk Moruk) paradeiru. Sira lokaliza loron, lokaliza kalan, maibé nunka mais atu lori tu’un mai, atu tau iha tribunal. Hau hanoin ida ne’e mós frakeza ida,”tenik Lu-Olo.

Eis Prezidente Parlamentu Nasional ne’e dehan, atu rezolve problema ne’e ho militar, sei la konsege, tanba realidade mak agora hatudu katak, operasaun ne’e la’o kleur ona, maibé laiha rezultadu.

Hatan kona-ba Governu la fó ulun atu halo dialogu ho Mauk Moruk, tanba antes ne’e Governu halo ona inisiativa hodi halo dialogu, maibé Mauk Moruk la marka prezensa, Lu-Olo dehan, situasaun horseik lahanesan situasaun ohin.

“Situasaun ida-ida mosu iha ninia kontestu rasik, ita labele hanoin katak, buat ida uluk ne’e hanesan ne’e ona, tenke hanesan ne’e ona, situasaun ne’e horseik bele akontese oin ida, ohin bele diak fila fali,”afirma Lu-Olo.

Iha sorin seluk, eis Primeiru Ministru Mario Viegas Carrascalão mós hateten, Mauk Moruk tenke kopera ho Estadu hodi bele fó solusaun ba ninia problema.

Eis Prezidente PSD ne’e mós afirma, durante ne’e, Estadu inklui sosiedade sivil sira balun mós hasai deklarasaun hodi husu Mauk Moruk atu rende no koopera ho KOK, atu responsabiliza nia hahalok iha justisa, Estadu ho Mauk Moruk rasik kontrariu ba malu.

Carrasçalão afirma, desizaun espesial ne’e tenke iha hodi evita problema hanesan kazu Alfredo Reinado nian, akontese tiru malu no Alfredo mate iha Ramos Horta nia uma no Horta rasik kanek to’o agora la iha informasaun klaru husi kazu ne’e rasik.cos

.