Membru Governu Nain 5 Rezigna Aan Ona PM Xanana Enkontru ho Rui Araujo

.

Jornal Independente - 28 Janeiru 2015

Membru Governu nain lima (5) hato’o ona karta rezignasaun ba Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão, tersa-feira horsehik (27/1).

Karta rezignasaun ne’e hato’o, hafoin Xefe Governu Xanana Gusmão distribui karta ba membru Governu tomak, iha segunda-feira (26/1) hodi husu sira nia konsensia atu rezigna aan no balun husu atu hein to’o sermonia tomada posse ba estrutura Governu foun iha fulan Fevereiru mai.

Membru Governu nain lima ne’ebé hato’o ona sira nia karta rezignasaun mak, hanesan Sekretáriu Estadu Seguransa (SES) Francisco Guterres, Sekretariu Estadu Defeza (SED) Julio Tomas Pinto, Sekretariu Estadu Asuntu ASEAN Roberto Soares, Ministru Edukasaun Bendito Freitas no Sekretariu Estadu Agua Saneamentu Elias Monis.

“Ha’u hatama karta rejignasaun katak, ami agradese PM (Primeiru Ministru) tanba fó konfiansa mai ami durante tinan hitu, di’ak ka la di’ak, buat barak ka la barak públiku mak sei haree, no PM mós agradese tanba ami koopera ho nia,”dehan Sekretáriu Estadu Seguransa Francisco Guterres informa ba jornalista sira hafoin hato’o karta rejignasaun ba PM Xanana iha Palacio Governu, Tersa (27/01).

Maski sai ona husi Governu, Fransisco promete sei fó kontribuisaun liu husi serbisu seluk ne’ebé nia sei halo iha loron tuir mai, atu nune’e kontinua defende Governu ida ne’e.

“Ha’u esperansa bo’ot katak, ema foun mai fali bele halo di’ak liu tan para atu bele alkansa objetivu ne’ebé mak tau tiha ona iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN),”tenik nia.

Nia rekoñese buat barak mak seidauk halo ba rai ida ne’e, maibé tenke valoriza ema ne’ebé halo loos no di’ak.

Sekretáriu Estadu Defeza Júlio Tomas Pinto mós agradesemento ba Primeiru Ministru, tanba durante ne’e fó ona fiar hodi tuur iha Governu. 

“Maun Xanana bolu ha’u mai hodi esplika kondisaun hot-hotu, ha’u mós ohin aproveita opornidade hodi intrega ha’u nia karta rezignasaun ba PM,”tenik Júlio.

“Ha’u nia rejignasaun nian ne’e hahú vigora iha loron 1 Fevereiru,”tenik nia ho esperasaun kontente.

Parte seluk, Sekretáriu Estadu Asuntu ASEAN, Roberto Soares dehan, nia mós intrega ona karta rezignasaun ba PM Xanana.

“Ha’u hanoin ladun etika ba ha’u atu bele hateten agora dadauk, maibé hein de’it estrutura foun ne’e mai maka, karik sei kontinua, maka iha duni nesesidade absoluta atu bele kontinua serbisu,”dehan Roberto.
.

Maibé Roberto dehan, karik nia la kontinua atu assume kargu foun mai ne’e mós, nia fiar katak, sei iha ema seluk atu iha vontade tomak hodi kontinua serbisu estadu nian ne’e.

Alende ne’e, Ministru Edukasaun, Bendito Freitas mós hatete katak, nia mós simu ona karta husi PM Xanana, maibé hein de’it rezultadu husi Xefe Governu ne’e rasik.

“Ita bo’ot sira hatene hotu ona, hein de’it rejultadu saida maka ita nia estadu no nai-ulun sira atu tau,”dehan Bendito.

Nu’udar sidadaun Timor-oan, tenki iha konsensia katak, nasaun no estadu ne’e ema hotu nian. Entaun kuandu iha avaliasaun ne’e, normal. Ida ne’e para hot-hotu bele iha konsensia ba estadu ida ne’e.

Tanba ne’e nia dehan, hanesan membru Governu, nia hein no prontu atu simu orden ka rejultadu PM Xanana nian ba ida ne’e.

La Sama-Asanami prontu sai 

Entretantu, Vise Primeiru Ministru nu’udar mós Prezidente Partidu Demokrata (PD) Fernando La Sama de Araujo no Ministru Agrikultura no Peskas (MAP) nu’udar Sekretariu Jeral PD, Eng, Mariano Assanami Sabino sei intrega mós sira nia karta rezignasaun ba PM Xanana. 

“Ha’u mós sei sai, ha’u seidauk aprezenta ha’u nian, maibé ami sei reu-niaun iha partidu ne’e buat normal ida, tuur hamutuk atu tetu, tanba situasaun politíka ne’e buat normal ida,”dehan La Sama ho hamnasa.
.

“Ha’u hanoin hot-hotu tenki hakmatek, aseita desizaun saida maka PM halo, no apoiu politka ida ne’e atu nasaun ne’e la’o ho di’ak no hakmatek ba oin,”nia afirma.

La Sama dehan, nia sei hamutuk ho ninia Sekjer Assanami hodi informa ba membru PD iha Governasaun atu simu desizaun Xanana nian.

“Sei balu tenki sai karik, inklui ha’u tenki sai, tanba atu servi nasaun ne’e, la’os dehan katak dalan ida de’it, mak sai membru Governu. Hanesan Timor-oan, iha obrigasaun atu servi nafatin, hein katak, esperensia ne’ebé membru Governu sira hetan durante aprende hamutuk, sira bele fó nafatin sira nia kontribuisaun ba dezenvolvimentu rai ida ne’e,”dehan La Sama.

La Sama dehan, konteudu karta ne’ebé maka PM Xanana intrega ba membru Governu sira ne’e, hanesan avija ofisial ida ba públiku li-liu kona-ba naran membru Governu foun nian.

Iha loron 31-Fevereiru agora, PM Xanana sei hato’o lista naran Governu foun ne’e ba Prezidente Repúblika, depois maka fó sai ba púbiku.

“Buat ida karta rezignasaun ne’e, prosesu ida. Ha’u la hakerek karta, se karik buat ne’e hanesan ne’e, ha’u koalia de’it ba Primeiru Ministru, tanba buat ida rezigna ne’e, iha ninia konteudu politika uituan,”tenik nia.
.

Hatan kona-ba PM Xanana mós sei hatama karta rezignasaun ba Prezidente da Repúlika, Taur Matan Ruak, La Sama dehan, nia lahatene planu Xanana nian.

“Ha’u lahatene, nia maka hatene liu, ita hotu lahatene Primeiru Ministru maka hatene liu buat ida ne’e,”tenik nia.

Iha fatin hanesan, Ministru MAP, Eng. Mariano Assanami Sabino simu ona karta avaliasaun husi PM Xanana Gusmão hodi fahe ona karta ba nia Vise Ministru Marco da Cruz, Sekretariu Estadu Pekuaria Valentino Varrela, Sekretariu Estadu Peskas Rafale Gonsalves no Sekretariu Estadu Floresta no Konservasaun Natureja João Cardojo Fernandes.

Assanami haktuir, konteudu karta Primeiru Ministru ne’e oin oin rua, ida husu atu halo rezignasaun individual. Tanba kuandu rezignasaun ne’e hotu, ema balu bele uza fali iha fatin seluk, tanba iha governasaun foun ne’e, bele bolu fali.

“Tanba ne’e maka, karta ne’e ami seidauk tu’ur hamutuk atu hare karta ida ne’ebé maka ema ne’e sei nafatin, ka ema ne’e ba fali fatin seluk. Ami hanoin katak, bankada PD nian ne’ebé tama iha governasaun ida ne’e mós, mai husi latar belakang rezistensia maka barak,” tenik nia.

Maibé ho buat sira ne’e hotu maka, bele tetu no haree, oinsa maka bele la’o ba oin, tanba vida iha politíka ne’e, tenki mosu hanesan ne’e duni. 

“Karta ne’e ha’u simu ona, mas seidauk loke tanba presiza tempu atu ko’alia ho joven sira, tanba ha’u mós Sekretáriu Jerál Partidu Demokrátiku, atu nune’e presiza kompriende sistema ida ne’e,”dehan nia. 

Tuir nia dehan, PM nia kompeténsia atu halo mudansa termasuk remodelasaun ka re-estruturasaun.

Tan ne’e, desizaun ba remodelasaun sei la afeita ba ejistensia Bloku Koaligasaun, tanba sai hosi Governu kontinua reprezenta nafatin partidu.

“Ohin ha’u koalia ona ho Sekretáriu Estadu sira, no mós partidu oi-oin ne’ebé serbisu iha ne’e katak reforsa nafatin partidu, fó nafatin apoiu total ba Governu ida ne’e to’o 2017, entaun karta ne’e ami simu ona, mas seidauk loke,”nia hateten.

Nia hatutan, hanesan Sekretáriu Jerál Partidu Demokrátiku, katak planu ba tinan lima inklui ona ida-idak nia ideia, ida ne’e mak planu ba bolsa maen veteranu, hasa’e vensementu ba suku sira, aumenta osan ba ferik-katuas sira.

Partidu Demokrátiku nian mak hanesan PDDI-PDDII, PNDS no PDID iha Kintu Governu Konstituisionál barak maka implementa ona no Planu desentralizasaun mós kesi metin hosi programa Partidu Demokrátiku nian.

Xanana Enkontru Emerjensia ho Rui Araujo 

Iha parte seluk, Primeiru Ministru Xanana Gusmão, tersa horiseik hakat ba Ministériu Finansas hodi hala’o enkontru emrjensia ho eis Ministru Saude Dr. Rui Araujo. Enkontru ne’e hala’o taka ba media sira. 

Maibe tuir informasaun katak, enkontru PM Xanana ho Dr. Rui Araujo posibilidade sei bolu Rui Araujo atu tama iha Governu foin mai hodi troka ema balun. 

Jornalsita sira tenta konfirma asuntu ne’e ba Dr. Rui maibé la konsege hasoru tanba preokupa ho serbisu Governu nian barak.

.