“Petisaun Sosieade Sivil: Lei Pensaun Vitalisia Habokur De’it Grupu Elit Sira”

.

Jornal Independente - Sesta-feira, 18 Jullu 2014

Sosieade sivil sira deklara pronto halo debate ho lider partidu politiku sira, deputadu sira liuliu lider sira ne’ebe halo kampania falsu no habosok de’it povu hodi habookur deit grupu elit sira husi lei pensaun mensal vitalisia.

Forum Organizasaun Naun-Govermental Timor-Leste (FONGTIL) lamenta tebes ba promesa ne’ebe partidu politiku sira halo atu halo alterasaun ba lei pensaun mensal vitalisia ba eis titulares tanba viola konstituisaun, maibe to’o ona tinan 3 (tolu) laiha mudansa.

“Ami konsidera dezajeradu ka a’as liu ba nivel sosiu ekonomia no povu, tanba pensaun ida ne’e ba ema sira ne’ebe mak la servisu mibe simu osan hanesna fali ho ema ne’ebe servisu, tanba ne’e husu atu bele reve tiha lei vitalisia ne’e, tanba ida ne’e habokur deit grupu elit sira,” dehan Diretor ezekutivu FONGTIL, Arsenio Pereira, iha konferensia imprensa horsehik.

Bazeia ba lei no.5/2004 katak estatutu deputadu, lei no.1/2007 pensaun mensal vitalisia ba deputadu ho autor regalias no lei 7/2007 estatutu orgaun titulares ba orgaun soberania dekretu Governu No.2/2007, regulamentu estatutu hodi estabelese kondisaun dignu ba membru Governu, deputadu sira ne’ebe mak ativu inklui ba eis deputadu no membru Governu.

Salariu ba deputadu sira kada fulan ida hetan US$1.500, Sekretariu Estadu US$ 1.500, Vise Ministru US$1.625, Ministru US$2.000, ne’e seidauk sura ho regalia sira seluk tan. Ne’e duni, husi eis depuadu nain 88 ha lejislatura dahuluk mak hotu-hotu hetan salariu US$1.500 iha fulan ida tenke hasai osan US$ 132.000 no iha tinan ida US$1.584.000, numeru nee seidauk inklui eis Ministru, eis Vise Ministru, eis Sekretariu Estadu no mos eis titulares sira iha governu konstitusional dahuluk nian.

Tanba ne’e Diretor ezekutivu ONG Forum Arsenio dehan, lei pensaun mensal vitalisia ne’e tenke halo alterasaun ou reviu bazeia ba artigu 48 konstituisaun RDTL ne’ebe mak akmula sosieade tomak nia interese. Iha karta petisaun, sosieade sivil tomak iha TL ezije ba organu estadu liuliu ba partidu politiku sira ne’ebe hetan asentu iha PN atu labele soe deit promesa ba povu maibe, tenke halo revizaun lei pensaun vitalisia ba eis titulares orgaun soberania, membru Governu no deputadu.

Nia esplika tan katak, kada tinan hasae orsamentu estadu hamutuk millaun $2 dolar Amerika hodi selu ba grupu elit no eis titular sira.

Tuir lei pensaun vitalisia, grupu elit ne’e la’os deit hetan vensimentu 100% husi atual titular no deputadu sira, maibe sira mos iha direitu ba regalias seluk-seluk tan.

Nia hatutan tak katak, Povu hotu tenki rona no haree saida mak ohin loron akontese, tanba lei pensaun vitalisia hariku deit sira ne’ebe mak iha ekonimia forte.

Nia mos mos konsidera, Parlamentu Nasional rasik seidauk iha inisiativa atu muda lei vitalsia, ne’e signifika bosok povu iha kampania liu ba hodi hetan kadeira.

Tuir planu, sosieade sivil sei lori petisaun ne’e ba prezidennte Republika, Taur Matan Ruak, Tribunal rekursu, Primeiru Ministru (PM) Xanana Gusmao nuudar mos prezidenti Partidu CNRT ne’ebe mak manan elisaun lezislativa 2012, Prezidenti PN Vicente Guterres (CNRT).

Ba lestaun ne’e, antes ne’e mos Partidu Demokratiku liu husi nia Bancada deklara ona hakarak halo revizaun lei pensaun vitalisia no Bancada FRETILIN mos iha deklarasauun ne’ebe mak hanesan no hakarak halo revizaun ba lei pensaun vitalisia ne’ebe mak la fo benefisiu ba povo.

.