“SEPFOPE ‘Pasiar’ Barak Mas Inkapasidade Ezekuta OJE”

.

Jornal Independente - Kinta-feira, 21 Novembru 2013

La’o barak la siginifika servisu diak, hanesan Sekretariu Estadu Politika Formasaun Professional no Empregu (SEPFOPE) durante ‘pasiar’ hale’u Timor laran tomak, maibe laiha kapasidade ezekuta orsamentu Jeral Estadu (OJE).

Tuir monitorizasaun husi Luta Hamutuk (LH) nia identifika katak, SEPFOPE la’o hadulas teritoriu tomak hodi halo observasaun no monitorizasaun lubuk ida, maibe realidade ezekusaun OJE iha Sekretariu Estadu ne’e nia fatin la tuir padraun.

 “SEPFOPE ne’ebe la’o tun sa’e ita hanoin nia ezekusaun orsamentu diak, afinal ninai orsamentu ezekuta la to’o 60%,” dehan Diretor Luta hamutuk, Mericio Akara, iha nia servisu fatin, Farol, Dili (19/11). Ministeriu seluk ne’ebe mos tama iha lista mean ba ezekusaun OJE mak hanesan Ministeriu Transporte no Komunikasaun (MTK), problema barak ne’ebe durante ne’e mosu, iha relevansia boot ho Ministeriu ne’e nia servisu.

 “Transporte tasi nian problema boot, Ro ba oecusse Atauro mos aluga hela deit, sira la konsege kordena movimentu bis husi Dili ba Distritu, Transporte iha kapital Dili oinsa para labele mosu engravamentu, sira nia intervensaun ita haree la dun masimu,” tenik Akara.

 Nune’e, Ministerial Komersiu Industria no Ambiente (MKIA) mos hasoru problema boot, tuir nia, Ministeriu ne’e iha Vise Ministru sekretariu Estadu nain tolu, maibe nia ezekusaun ne’e la dun diak no buat ne’ebe sira halo laiha impaktu ba populasaun.

Nia fo ezemplu, Ministeriu ne’e iha ambisaun atu halo merkadu ho ambisaun hodi hasa’e ekonomia populasaun sira nian, maibe infraestrutura merkadu perokupadu tebes, nune’e programa sosa produtu lokal mos to’o agora la la’o. La’os ne’e deit, produtu ne’ebe Governu sosa mos nia manajementu la diak, tanba ai-han ne’ebe sosa husi povu mai rai deit iha armajen to’o dodok.

 “Buat sira hanesan ne’e la dun fo impaktu, entaun hanesan ne’e diak liu fo osan oituan para sira ezekuta,” dehan Akara. Tuir nia pontu de vista, kapasidade ezekusaun tinan ne’e fraku tebes, Ministeriu tanba barak mak la atinji to’o 80%, ne’e duni, iha alokasaun OJE 2014 nian tenki tuir sistema kreditu katak, Ministeriu ne’ebe iha kapasidade OJE nia orsamentu bele nafatin ka aumenta iha OJE 2014, maibe sira ne’ebe menus husi ida ne’e tenki hamenus, tanba Ministeriu laiha kapasidade atu halo ezekusaun.

“Diak liu fo osan natoon ba nia para tinan oin ezekuta hotu tuir planu ne’ebe iha, se fo osan barak maibe la halo ezekuta hotu, entaun ne’e la dun koresponde ba malu,” dehan Akara.

Tuir nia, Ministeriu barak mak durante ne’e halo planu no gasta osan arbiru deit hodi halo viazen barbarak, ba rai liur para atu bele hamenus deit ninia orsamentu. Maski nune’e, nia dehan, presiza halo kontrolu maka’as ba Ministeriu hirak ne’e hodi evita mosu korrupsaun no manipulasaun.

 Antes nee, iha uma fukun Parlamentu nasional (PN), SEPFOPE Ilidio Ximenes hateten katak, ezekusaun orsamentu ba sekretariu Estadu ne’e atinji ona 90%, ne’e duni iha finduano bele ona atinji 100%.

,