“Dili Primeiru Lugar Ba Moras HIV/SIDA”

.

Jornal Independente - Kinta-Feira, 13 Junho 2013 

Moras HIV/SIDA agora dadaun sa’e maka’as iha Timor-Leste, tuir lista Fundasaun Timor Hari’i (FTH), Distritu Dili hetan numeru boot liu kompara ho Distritu seira seluk. 

 Programa Manager FTH, Aparicio de Oliveira, Kauza (HIV/SIDA iha Timor Leste agora dadaun ema nian 300 identifika pozitivu hetan moras ne’e, husi teste laboratorium maioria kazu ne’e detekta iha Dili, Maliana, Suai, Baucau no Distritu seluk tan. 

 “Dili nia kazu pursentu 40, tuir fali maliana, Baucau no Suai mak atu aumenta tan maka’as tuir tendensia ne’ebe ita hare numeru sa’e maka’as,” tenik nia iha nia knar fatin, Farol Dili (12/6). 

 Husi identifikasaun ne’ebe haloharee husi seksu mane mak hetan moras ne’e barak liu. Aparicio hatutan, gruu sira ne’ebe mak risku aas atu hetan moras ne’e mak servisu prostituisaun inklui (mane seks mane) MSM. 

Tuir nia, ema sira ne’ebe hala’o servisu prostituisaun MSm sira hetan moras HIV/SIDA, tanba dala barak sei falta informasaun kona-ba relasaun sexual ne’ebe seguru. Problema seluk mak, ema sira ne’e hetan presaun husi polisia, entaun sira halo atividade subar-subar, ne’e duni, difikulta mos atu distribui kondom ba sira atu uza hodi prevene moras HIV/SIDA. 

“Sira ne’e dala ruma Polisia duni no kaer, ne’e duni sira halo atividade subar-subar, entaun susar mos atu halo tratamentu ba sira hodi fornese ekipamentu saude (kondom) hodi prevene moras ne’e,” hateten Aparicio. 

Tuir nia, atu minismiza moras ne’e tenki pratika relasaun seksual ne’ebe seguru liu husi uza kondom, maibe ema sira ne’e barak seidauk uza no balun fali kuandu uza senti la gostu inklui razaun sira seluk.

 Aparicio hatutan, presiza mos halo sosializasaun ba ema sira ne’ebe halo mobilizasuan ba rai liur tenki iha konesementu kona ba moras ne’e atu bele kuidadu sira nia saude bainhira halo relasaun seksual. 

,