Lu-Olo: “Tinan 11 Laos Tempu Atu Halimar”

.

Jornal Nacional Diario - Tersa-feira, 21 Maiu 2013 

Eis Prezidenti Parlamentu Nasional (PN) ne’ebe mos nu’udar Prezidenti partidu FRETILIN, Francisco Guterres ‘Lu-Olo’ hateten, Restaurasaun Independensia ba dala 11 ne’e tempu ona para hotu-hotu hamutuk hadia nasaun no povu ninia moris laos ona tempu atu halimar. 

“To’o tinan 11 agora atu hakat ba oin presizu hotu-hotu tenki hanoin katak, tinan ida ne’e laos tinan ba ita para atu bele halimar nafatin, maibe tinan ida para depois atu esforsu nafatin hodi halo serviso ba oin hodi servisu nafatin ita nia rain, povu ida ne’e ho didiak,” Lu-Olo relata asuntu ne’e ba JNDiario, wainhira fo evaluasaun tinan 11 restaurasaun independensia 20 Maiu ne’e iha nia rezidensia, Farol, Dili. 

Lu-Olo hatutan, iha tinan 11 ne’e Estadu hasoru difikuldade barak, tanba ne’e hotu-hotu hamutuk para ultrapasa difikuldade ne’e hodi hadia povu nia moris. 

“Hau bele hatete katak, ita lao duni tinan 11, hanesan estadu ita lao, maibe lao ho difikuldade barak, se bele agora tinan 11 ona ne’e tur hamutuk hodi halo reflesaun oituan, mas ho seridade para atu bele halo koreksaun ba situasaun ida ne’e hodi hein, hodi servisu para atu bele hadia ita nian povu nia moris ho ita nia rain ne’e,” dehan Lu-Olo. 

Eis Falintil ne’e mos esplika, iha Primeiru Governu Konstitusional ne’ebe ka’er husi partidu FRETILIN ne’e harii estrutura Governu sentral ninian, maibe halo mos planu dezenvolvimentu ho sistema ne’ebe administrasaun publika ninian iha altura ne’eba, ne’e Primeiru Governu ho osan ki’ik halao dezenvolvimentu, tanba ne’e la bele halo buat hotu-hotu. 

“Depois de restaurasaun Independensia Nasoens Unidas fo poder mai ita, ita rasik mak kaer ita nia Governu, hahu husi Primeiru Governu Konstitusional ne’ebe hau nia partidu (FRETILIN) mak manan iha eleisaun hodi kaer Governu, ida ne’e hahu kria estrutura atu harii ita nia estadu nian mak harii Governu, Parlamentu Nasional liu husi Konstituisaun ho leis sira ne’ebe aprova, Tribunais, Prezidensia da Republika, buat sira ne’e hotu ita halo tiha, lori ita nia rain nee ba oin, ne’e susar tebe-tebes ho osan mos oituan,” afirma Lu-Olo. 

Prezidenti partidu FRETILIN ne’e mos akresenta Primeiru Governu Konstitusional FRETILIN ninian lao duni biar ho osan oituan mais primeiru lugar servisu hodi harii sistema ida iha ita nian rain hodi kria orgaun instituisaun estadu ninian hanesan PNTL, F-FDTL no seluk tan. 

Nia mos fo avaliasaun Governu Aliansa Maioria Parlamentar (AMP) ne’ebe lidera husi Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmao katak, durante tinan lima nia laran ne’e orsamentu Jeral do estadu ne’ebe mak kada tinan, Parlamentu Nasional aprova atu halao dezenvolvimentu iha rai laran ba areas hotu-hotu la lao, liu-liu area edukasaun, saude, agrikultura, infraestrutura no seluk tan. 

“Ita iha tinan lima AMP nia laran tuir mai haree osan kuaze miliar lima resin mak sai, maibe ita haree rejultadu ida la iha, ita hare loron ba loron populasaun sira kuaze iha fati-fatin sempre husu nafatin katak ami presiza bee, ami presiza ahi, buat ida ne’e e buat neeba, signifika katak, nesesidade povu ninian seidauk hetan satisfas lolos, osan barak husi mina rai ninian ne’e ho garantia katak, atu lori ba hadia povu nia moris, maibe to’o oras ne’e povu sei terus nafatin, ninia kondisoens la diak nafatin,” lamenta Lu-Olo. 

Lu-Olo hatutan tan katak, presiza hamtein diak liu tan instituisaun judicial iha Timor-Leste, tanba nuudar defensor ba ita nia konstituisaun no lei i mos hanesan rin ba Estado direitu Demokratiku ninian iha Timor Leste tenki hamrik los no hamrik metin. 

“Tinan 11 ona ba restaurasaun ita nia Independensia, sistema ida be justica ninian tenki hametin e tenke dezenvolve justisa para atu nune’e ita nia estadu ne’e nia rin ida ne’e bele metin,” Lu-Olo koalia. 

Entertantu, iha fatin la hanesan, iha komemorasaun restaurasaun 20 de Maiu ba dala 11, Partidu Istoriku FRETILIN, ne’ebe kompostu husi Prezidenti Partidu FRETILIN, Francisco Guterres Lu-Olo ho nia espouza Cidalia hamutuk ho kuadrus militantes no simpatizantes FRETILIN iha Dili laran Vizita Semoterio Jardim dos Herois Metinaru hodi kari ai funan hodi hatudu Honra boot ba Asuwain Luta Libertasaun Nasional ne’ebe mak fo an tomak ba mate. 

Nune’e mos iha momentu ne’e mos militante FRETILIN halao doasaun ran ba Banku de sangue Ospital Nasional Guido valadares, Dili hodi hatudu sentimentu solidaridade ba maluk pasiente sira ne’ebe mak presiza tebes ran hodi salva sira nia vida.

.