Komunidade Ezijé KAK-Tribunál Prosesa MF Emilia Pires

,

Jornal Independente - Husi: Estajiariu

DILI: Komunidade no estudante sira preukupa makás tebes ho kazu Ministra Finansas Emilia Pires nian ne’ebé aprova orsamentu ba nia kaben rasik hodi sosa nesesidade Hospitál Nasionál Guido Valadares Dili.

Komunidade no estudante sira ezijé Komisaun Anti Korrupsaun (KAK) no Tribunál atu prosesa lalais Ministra Finansas iha tempu besik, tanba dada tempu sei fó impaktu ba ezekusaun orsamentu tinan 2013. 

Efrem Viegas Tringuedos, estudante Universidade Nacional Timor Loro Sa’e konsidera kazu ne’e seriu tebes tanba hamate ona prinsipiu estadu de direitu demokratiku.

“Ha’u nia esperansa mak ne’e,orgaun soberanu ida hanesan Tribunál tenki prosesa ona kazu ne’e ba oin,”dehan nia iha kampus Kaikoli, horseik.

Nia mós husu ba PN atu halo lei ba komisaun anti korupsaun hodi bele haforsa liu tan servisu KAK iha area investigasaun.

Iha fatin seluk, estudante Universidade Dili, Izilda Libeira Guterres hatete MF laiha sentimentu ba deenvolvimentu rai ida ne’e, maibé intrese ba nia an no fammilia. 

“MF halo ida ne’e hanesan ona deskriminasaun ba nasaun TL,ne’e tama ona faze korupsaun tanba sira bele uza osan povu nian ba fali sira nia intrese privadu, no liu husi korupsaun ne’e la fó vantazen liu ba povu kiik sira,”dehan nia kampus UNDIL.

Nia lamenta, povu sira halerik ba dezenvolvimentu nasaun nian maibé lideransa sira halo korupsaun namanas.

“Povu kiik sira hanesan ita ne’e halerik loos ba bee moos, saúde, ekonomia, edukasaun maibé boot sira halo nafatin korupsaun no halo finzi la rona,”dehan Libeira.

Nia husu ba KAK no minstériu kompotente atu investiga kazu ne’e ba oin.

Entretantu, komunidade Taibesi Castelhano Guterres dehan,MF nia hahalok ne’e hamonu nasaun nia dezenvolvimentu tanba aprova ona orsamentu nia kaben maibé ekipamentus ne’ebé sosa laiha kualidade.

“Ha’u hanoin hanesan Ministra finansas labele pratika abuzu de poder entaun bainhira loos ita nia nasaun ne’e sai dezenvolvidu liu tan iha area-area ne’ebé mak seidauk la’o ba oin ne’e,” dehan nia.

Sujere ba Governu kompotente atu hasai tiha lideransa sira ne’ebé mak komete krimi abuzu de poder no husu ba ministériu públiku ho KAK atu investiga ona kazu ne’e ba oin.

Afonso Cassiano Ramos, estudante UNTL hatete MF mak xave nasaun nian,maibé nia aprova orsamentu ba kompañia ne’ebé mak hanesan ninian rasik.

“Ha’u hanoin tenki liu husi prosesu legal, hakarak ka lakohi ita hotu-hotu tenki submete ba justisa, tanba ita hot-hotu lei mak boot liu, la’os desizaun politiku boot liu fali,”dehan Afonso.

Nia lamenta, MF mak xave ba nasaun,entaun se halo korupsaun entaun nia impaktu ne’e boot tebes ba dezenvolvimentu nasaun nian no ba povu ida ne’e nia moris.

“Tanba saida, kuaze ita haree tinan hirak nia laran, governu anterior halo duni buat balun maibé buat balun sei falta no nia impaktu sei la fó pozitivu ne’e ba povu ida ne’e iha area-area hotu,” dehan Cassiano.

Afonso husu ba Tribunál tenki identifika didiak faktus ne’e hodi bele tuir prosesu legal ne’ebé mak iha. Nia husu mós ba KAK atu investiga klean liu tan kazu ne’e.

Sonia dos Santos Aleixo, estudante UNDIL sente triste tebes tanba lideransa sira bele uza povu nia osan hanesan sira nian rasik.

“Ha’u triste tebes ho hahalok MF nian,halo ita lakon buat barak hanesan edukasaun,saude no iha area seluk ne’ebé mak relevante iha ita nia rai laran rasik,”dehan Sonia.

Sonia sujere ba KAK ho instituisaun kompotente atu investiga klena liu tan kazu ne’e ho lais no seriu duni.

Estudante UNDIL, Atanasio de Araújo Belo konfesa kazu MF nian indikasaun korupsaun ona, entaun ne’e sei hamate povu ki’ik sira nia moris.

“Krimi korupsaun ne’e sei hamate desenvolvimentu nasaun no povu ida ne’e,”klarifika Atanasio.
Nia husu orgaun kompotente no KAK atu hala’o sira nia serbisu ne’e ho profesionalizmu ne’e hodi detekta tiha koruptor sira no tinan barak ona ita ukun rasik an maibé povu la sente ukun rasik an ida ne’e.

,